Bình lưu điện là gì? Công dụng, cách chọn và lưu ý khi sử dụng

Trong thời đại mà thiết bị điện ngày càng đóng vai trò quan trọng trong đời sống và sản xuất, việc đảm bảo nguồn điện liên tục là điều không thể bỏ qua. Bình lưu điện chính là giải pháp tối ưu giúp duy trì hoạt động của các thiết bị khi mất điện đột ngột, đồng thời bảo vệ hệ thống khỏi các rủi ro do chập cháy, sốc điện. Bài viết dưới đây Nifcom sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu tạo, công dụng và cách lựa chọn bình lưu điện phù hợp với nhu cầu sử dụng.

Bình lưu điện là gì?

Bình lưu điện, còn gọi là UPS (Uninterruptible Power Supply), là một thiết bị dự trữ năng lượng, có khả năng cung cấp điện tạm thời cho các thiết bị điện khi nguồn điện chính gặp sự cố như mất điện, sụt áp hoặc chập chờn. Thiết bị này hoạt động như một “nguồn điện dự phòng thông minh”, giúp các hệ thống như máy tính, camera an ninh, cửa cuốn, thang máy, thiết bị y tế… không bị tắt đột ngột, đảm bảo hoạt động liên tục và an toàn.

Ngoài khả năng cung cấp điện tức thời, một số bình lưu điện còn có chức năng ổn áp, chống xung điện và bảo vệ thiết bị khỏi hư hỏng do nguồn điện không ổn định. Đây là thiết bị không thể thiếu trong các hộ gia đình, văn phòng và nhà xưởng hiện đại.

Xem thêm: Báo giá UPS online 6kVA – 10kVA Tower (UPS NECRON) chính hãng 

Cấu tạo của bình lưu điện

Một bình lưu điện (UPS) thường được cấu tạo từ 4 bộ phận chính sau:

• Ắc quy (Battery)

Đây là thành phần quan trọng nhất, có nhiệm vụ lưu trữ điện năng. Khi mất điện, ắc quy sẽ phóng điện để cung cấp nguồn cho thiết bị. Tùy theo công suất, bình có thể sử dụng ắc quy khô hoặc ắc quy axit-chì, được lắp đơn hoặc theo cụm.

• Bo mạch chuyển đổi (Inverter/Rectifier)

• • • Rectifier: Chuyển đổi điện xoay chiều (AC) từ lưới điện thành điện một chiều (DC) để sạc cho ắc quy.
    • Inverter: Khi mất điện, inverter sẽ chuyển điện DC từ ắc quy thành điện AC để cung cấp cho thiết bị sử dụng.

• Bộ mạch điều khiển

Là trung tâm xử lý thông tin và điều hành toàn bộ hoạt động của bình. Nó giúp giám sát điện áp, tình trạng pin, phát hiện lỗi và đưa ra cảnh báo kịp thời.

• Mạch ổn áp (nếu có)

Một số dòng bình lưu điện tích hợp thêm mạch ổn áp giúp điều chỉnh và duy trì điện áp đầu ra ổn định, tránh gây hư hại cho thiết bị kết nối.

Công dụng nổi bật của bình lưu điện

Bình lưu điện không chỉ đơn thuần là thiết bị cung cấp điện dự phòng, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong quá trình sử dụng thiết bị điện. Dưới đây là những công dụng nổi bật của bình lưu điện mà bạn nên biết:

• Cung cấp điện dự phòng khi mất điện: Bình lưu điện giúp thiết bị như máy tính, camera, cửa cuốn hay hệ thống báo cháy tiếp tục hoạt động ổn định khi mất điện, đặc biệt quan trọng với thang máy hoặc máy chủ lưu trữ dữ liệu.
• Bảo vệ thiết bị khỏi sự cố nguồn: Thiết bị hoạt động an toàn hơn nhờ bình lưu điện giúp lọc nguồn, chống xung điện, sụt áp, tăng áp hoặc chập cháy bất ngờ.
• Ổn định điện áp đầu ra: Một số dòng UPS hiện đại tích hợp ổn áp tự động (AVR), đảm bảo nguồn điện ra luôn ổn định, phù hợp với khu vực có điện áp không ổn định.
• Giữ an toàn cho dữ liệu quan trọng: UPS giúp người dùng có thời gian lưu dữ liệu, tắt máy an toàn, tránh mất mát hoặc hư hỏng thông tin trong doanh nghiệp.
• Kéo dài tuổi thọ thiết bị: Nguồn điện ổn định giúp giảm hư hỏng linh kiện, từ đó kéo dài thời gian sử dụng và giảm chi phí sửa chữa.
• Ứng dụng đa dạng: Bình lưu điện được dùng rộng rãi cho máy tính, camera, cửa cuốn, thiết bị văn phòng đến hệ thống công nghiệp như thang máy, trạm phát sóng hay máy CNC.

Các loại bình lưu điện phổ biến

Tùy theo mục đích sử dụng, thiết bị kết nối và yêu cầu về công suất, thị trường hiện nay có nhiều loại bình lưu điện khác nhau. Dưới đây là những loại phổ biến và được ứng dụng rộng rãi trong cả hộ gia đình lẫn doanh nghiệp.

Bình lưu điện Offline (Offline UPS) 

Offline UPS là dòng bình lưu điện cơ bản nhất, thường được dùng cho máy tính cá nhân, modem, router hoặc các thiết bị văn phòng nhỏ. Khi mất điện, thiết bị sẽ chuyển sang dùng điện từ ắc quy sau một khoảng trễ ngắn (khoảng 3–10 mili giây).

• Ưu điểm: Giá thành rẻ, dễ lắp đặt và vận hành. 
• Hạn chế: Không ổn áp, có độ trễ khi chuyển mạch, không phù hợp với thiết bị nhạy cảm với điện áp.

Bình lưu điện Line-Interactive 

Dòng này được nâng cấp từ Offline UPS, tích hợp thêm bộ ổn áp tự động (AVR) giúp điều chỉnh điện áp đầu ra ổn định hơn. Bình Line-Interactive phù hợp với thiết bị điện gia đình, hệ thống camera an ninh hoặc đầu ghi hình.

• Ưu điểm: Ổn áp tốt, chuyển đổi nhanh khi mất điện, phù hợp với nhu cầu trung bình. 
• Hạn chế: Không đạt được mức ổn định tuyệt đối như UPS online.

Bình lưu điện Online (Online UPS) 

Đây là loại UPS cao cấp nhất, sử dụng công nghệ chuyển đổi kép (double-conversion). Điện lưới khi vào được chuyển đổi sang dòng điện một chiều rồi ngược lại thành dòng xoay chiều thông qua bộ inverter, nhờ đó điện áp luôn ổn định, không có độ trễ khi mất điện.

• Ưu điểm: Duy trì dòng điện liên tục, ổn định tuyệt đối – lý tưởng cho thiết bị y tế, máy chủ, thang máy, trung tâm dữ liệu. 
• Hạn chế: Giá thành cao, tiêu thụ điện năng lớn và cần không gian lắp đặt phù hợp.

Bình lưu điện cho cửa cuốn 

Bình lưu điện dành cho cửa cuốn thường có công suất nhỏ, đủ để vận hành mô tơ cửa từ 3–6 giờ khi mất điện. Thiết kế nhỏ gọn, dễ lắp đặt gần hộp điều khiển cửa cuốn. Loại bình này còn được gọi là bộ tích điện cửa cuốn, giúp đảm bảo an toàn và thuận tiện cho người dùng khi cần đóng mở cửa trong tình huống mất điện bất ngờ.

• Ưu điểm: Tiết kiệm chi phí, dễ bảo trì, hoạt động ổn định với motor cửa cuốn. 
• Hạn chế: Không phù hợp để sử dụng cho thiết bị ngoài hệ thống cửa cuốn.

Bình lưu điện cho hệ thống camera an ninh 

Đây là loại bình lưu điện chuyên dụng để đảm bảo camera giám sát vẫn hoạt động liên tục khi mất điện, tránh tình trạng mất hình ảnh trong thời gian quan trọng. Thường được tích hợp với các dòng pin Lithium hoặc ắc quy nhỏ, thời gian lưu điện từ 4–8 giờ tùy công suất.

• Ưu điểm: Nhỏ gọn, tiết kiệm điện, dễ lắp đặt cùng hệ thống camera. 
• Hạn chế: Công suất hạn chế, chỉ phù hợp cho hệ thống camera dân dụng hoặc quy mô nhỏ.

Bình lưu điện công nghiệp 

Dòng UPS công nghiệp được thiết kế với công suất lớn, từ vài kVA đến hàng trăm kVA, dùng trong các khu công nghiệp, trung tâm dữ liệu, bệnh viện, nhà máy sản xuất… Thiết bị này thường đi kèm hệ thống giám sát, điều khiển từ xa và pin công suất cao.4

• Ưu điểm: Đáp ứng được nhu cầu sử dụng điện liên tục và ổn định trong quy mô lớn. 
• Hạn chế: Giá cao, yêu cầu kỹ thuật và không gian lắp đặt chuyên biệt.

Bộ kích điện cửa cuốn

Khác với bình lưu điện truyền thống, bộ kích điện cửa cuốn là thiết bị có thể chuyển đổi trực tiếp từ nguồn điện một chiều của ắc quy sang dòng điện xoay chiều để vận hành motor cửa cuốn. Thiết bị này thường đi kèm với ắc quy rời và đóng vai trò như một máy phát điện mini dành riêng cho hệ thống cửa cuốn.

• Ưu điểm: Thiết kế chuyên dụng, hoạt động ổn định, dễ thay thế khi cần. 
• Hạn chế: Cần kiểm tra và thay pin định kỳ để đảm bảo hiệu quả hoạt động.

Lưu ý khi sử dụng bình lưu điện

• Đặt thiết bị ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng hoặc nước.
• Không kết nối bình với thiết bị có công suất quá lớn.
• Kiểm tra định kỳ và thay pin khi bình có dấu hiệu giảm hiệu suất.
• Ngắt nguồn điện khi không sử dụng trong thời gian dài để kéo dài tuổi thọ.

Xem thêm: Cách sử dụng bộ lưu điện UPS an toàn và hiệu quả 

Kết luận

Bình lưu điện là thiết bị quan trọng giúp đảm bảo hoạt động liên tục và an toàn cho hệ thống điện trong nhiều tình huống khác nhau. Việc đầu tư đúng loại bình lưu điện không chỉ giúp bảo vệ tài sản mà còn mang lại sự yên tâm cho người sử dụng. Hãy cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chọn mua để đảm bảo phù hợp với nhu cầu và điều kiện sử dụng của bạn.